Περιμένοντας την έκρηξη του Betelgeuse

Το αστέρι Betelgeuse, ο κόκκινος γίγαντας 
στον αστερισμό του Ωρίωνα άρχισε να ξεθωριάζει και είναι έτοιμος να εκραγεί

Ένας Γίγαντας ξεθωριάζει

Πριν από περίπου 700 χρόνια, το κόκκινο αστέρι Betelgeuse στον αστερισμό του Ωρίωνα άρχισε να ξεθωριάζει. Το φως από την ασυνήθιστη αυτή εξασθένιση μόλις τώρα φτάνει στη Γη , από περίπου 650 έτη φωτός μακριά.

O Μπετελγκέζ είναι συνήθως ένα από τα 10 πιο φωτεινά αστέρια στον ουρανό, όμως σήμερα είναι πλέον πιο άσχημα από ποτέ. Συνήθως έχει διακυμάνσεις φωτεινότητας, εξασθενεί και φωτίζεται σε σύντομους κύκλους 14 μηνών και μεγαλύτερους κύκλους περίπου έξι ετών. Οι αλληλεπικαλυπτόμενοι κύκλοι μπορεί να παρέχουν κάποια εξήγηση για την εξασθένιση της φωτεινότητας του, ή ίσως σύννεφα συντριμμιών θα μπορούσαν να αποκρύψουν μερικώς τον αστρικό φωτισμό.

Κύκλοι φωτεινότητας του Μπετελγκέζ

Οι αστρονόμοι έχουν παρατηρήσει με προσοχή τις συμπεριφορές πολλών αστεριών αφού εξερράγησαν ως σουπερνόβα. Αλλά κανείς δεν είχε μια λεπτομερή ματιά στο πώς συμπεριφέρεται ένα αστέρι που οδεύει προς μια σουπερνόβα. Έτσι, οι αστρονόμοι δεν ξέρουν πραγματικά εάν το τρέχον φαινόμενο εκτονώσεως οδηγεί σε μια σουπερνόβα. Αυτό που ξέρουν είναι ότι θα ήταν αρκετά απίθανο η έκρηξη να γίνει τώρα, όταν υπάρχει τόσο μεγάλη αβεβαιότητα στην κατανόηση της συμπεριφοράς του Μπετελγκέζ και της ηλικίας του. 

Μήπως το αστέρι είναι έτοιμο να εκραγεί; 
Το αστέρι έχει μόνο 10 έως 20 φορές τη μάζα του ήλιου, όμως ο Μπετελγκέζ είναι τόσο μεγάλος και διάχυτος που αν τον τοποθετούσαμε στο ηλιακό μας σύστημα θα κατέκλυζε τις τροχιές του Δία και όλων των εσωτερικών πλανητών.

Ο Μπετελγκέζ στο αστερισμό του Ωρίωνα. Το πορτοκαλί του χρώμα δείχνει ότι έχει εξαντληθεί το υδρογόνο του και καίει τα επόμενα υλικά του, τα οποία όμως βρίσκονται σε πολύ μικρότερες ποσότητες.

Ένα Εργοστάσιο Στοιχείων

O Μπετελγκέζ είναι ένα νεαρό αστέρι κοντά στο τέλος της ζωής του. Συγκροτήθηκε περίπου πριν από 8 εκατομμύρια χρόνια, όταν οι πολύ μακρινοί πρόγονοι των ανθρώπων μόλις άρχιζαν να διαχωρίζονται από τους μεγάλους πιθήκους.

Το νεογέννητο αστέρι πέρασε εκατομμύρια χρόνια τήξης υδρογόνου σε ήλιο, κατόπιν ηλίου σε βαρύτερα στοιχεία και ούτω καθ’ εξής.

Ο Περιοδικός Πίνακας Στοιχείων. 

O Μπετελγκέζ θα συνεχίσει να καίει και να δημιουργεί τα υλικά του με την σειρά του πίνακα, μέχρι τα άτομα στον πυρήνα του να πέσουν στον σίδηρο, όπου το αστέρι θα εξαντληθεί. Δεν μπορεί να κάνει σύντηξη σιδήρου για να παράγει ενέργεια και το αστέρι θα καταρεύσει από την βαρύτητα του. Ο σίδηρος είναι το θανάσιμο στοιχείο για τα αστέρια. Πότε θα συμβεί αυτό είναι άγνωστο - ίσως το επόμενο έτος, ίσως 100.000 χρόνια από τώρα. Μπορεί να έχει συμβεί ήδη, αφού το φώς που φτάνει στην Γη σήμερα, ξεκίνησε απο το αστέρι πριν από 650 χρόνια.

Ο Μπετελγκέζ δεν είναι μόνο μεγαλύτερος από το δικό μας αστέρι, αλλά καίει πολύ πιο γρήγορα τα «καύσιμα» του, πράγμα που συντομεύει κατά πολύ τη ζωή του. Ενώ ο Ήλιος μας είναι περίπου 5 δισ. ετών και βρίσκεται περίπου στα μισά της ζωής του, έχοντας μπροστά του άλλα πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, ο Μπετελγκέζ δεν έχει ζήσει ούτε δέκα εκατομμύρια χρόνια και φαίνεται ήδη να μην έχει πολλή…ζωή ακόμη.

Όμως μερικοί επιστήμονες εκτιμούν ότι το τέλος του πλησιάζει ταχύτερα του αναμενόμενου, καθώς κατά τις τελευταίες εβδομάδες το γιγάντιο αστέρι έχει αρχίσει να γίνεται πολύ πιο αμυδρό και αυτό ίσως είναι ένα προειδοποιητικό σήμα ότι σύντομα θα καταρρεύσει βαρυτικά προς το εσωτερικό του. Τότε θα εκραγεί βίαια και εντυπωσιακά, μετατρεπόμενο σε ένα θεαματικό υπερκαινοφανή αστέρα (σουπερνόβα), που θα είναι προσωρινά πιο φωτεινός από όλο τον υπόλοιπο γαλαξία μας, ορατός για εβδομάδες ακόμη και τη μέρα, με την ίδια φωτεινότητα που έχει το φεγγάρι τη νύχτα.

«Ο Betelgeuse είναι μακρύτερα από 500 έτη φωτός, όχι αρκετά κοντά για να προκαλέσει σοβαρές ζημιές. Μπορεί να δούμε μια μικρή ζημιά στο στρώμα του όζοντος ή κάποια μικρή αύξηση της ακτινοβολίας στο έδαφος στη Γη, αλλά αυτές θα ήταν πολύ μικρές για να μας προβληματίσουν.

Με βάση τις τελευταίες εργασίες με τους συνεργάτες μου, ένα τεράστιο αστέρι θα πρέπει να είναι σε απόσταση περίπου 150 έτη φωτός για να προκαλέσει μετρήσιμες ζημιές. Πιστεύουμε ότι αυτό μπορεί να συνέβη πριν από 2,6 εκατομμύρια στο τέλος της εποχής του Πλειόκαινου. Μια σουπερνόβα σε απόσταση περίπου 25 έτη φωτός πιθανότατα θα προκαλούσε μεγάλη μαζική εξαφάνιση, η οποία πιθανότατα συνέβη μία ή περισσότερες φορές τα τελευταία 500 εκατομμύρια χρόνια.

Η μεγαλύτερη απειλή σήμερα είναι πιθανότατα ένα φαινόμενο ηλιακού πρωτονίου, το οποίο συμβαίνει όταν ο Ήλιος απελευθερώνει μεγάλο αριθμό ενεργειακών πρωτονίων που μπορούν να διαταράξουν τις επικοινωνίες και να επηρεάσουν τα ηλεκτρικά δίκτυα. Αυτά τα γεγονότα θα μπορούσαν να είναι καταστροφικά για τον τεχνολογικό μας πολιτισμό».  

Adrian L. Melot Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας,  Πανεπιστήμιο του Κάνσας, Lawrence, Κάνσας

Το αστέρι θα καταρρεύσει βίαια και στη συνέχεια θα εκραγεί. Η σουπερνόβα που θα προκύψει θα απελευθερώσει εκπληκτικές ποσότητες ενέργειας και θα δημιουργήσει μια έκρηξη ακόμα βαρύτερων στοιχείων, καθώς θα μεταφέρει τα συντρίμμια στο διάστημα.

Ένα νέο αστέρι το 1604

Η τελευταία ορατή σουπερνόβα στον γαλαξία μας εμφανίστηκε το 1604 και εξαφανίστηκε το επόμενο έτος.

Ο Johannes Kepler συνέταξε ένα βιβλίο με τις παρατηρήσεις του νέου αστέρα.

Τα στοιχεία που σχηματίστηκαν στην σουπερνόβα του Κέπλερ εξακολουθούν να επεκτείνονται προς τα έξω. Κάποια μέρα τα άτομα αυτά μπορούν να σχηματίσουν άλλα αστέρια και πλανήτες, ακριβώς όπως τα σώματά μας είναι φτιαγμένα από στοιχεία που έχουν σφυρηλατηθεί πριν από δισεκατομμύρια χρόνια σε αθέατες σουπερνόβα.

Αν τώρα συνέβαινε ξανά, θα ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία για τους αστρονόμους, προκειμένου να μελετήσουν το σπάνιο φαινόμενο με κάθε διαθέσιμο παρατηρητήριο (οπτικό-ηλεκτρομαγνητικό, βαρυτικών κυμάτων)

Αναρτήθηκε από: Seler Tr - ek-kentron

Διαβάστε σχετικά:
Τι κάνει τα αστέρια να εκραγούν;